The Witches' Market Bazar Czarownic – Mercado de los Brujos
Bedąc w La Paz można się pokusić na trekking na Huayna Potosi (6088 m n.p.m.)– szczyt w Andach w paśmie Cordillera Real na terytorium Boliwii. Znajduje się 25 km na północ od stolicy Boliwii - La Paz i jest jednocześnie najwyższym szczytem w rejonie tego miasta. Potosi jest uznawany za stosunkowo łatwy do zdobycia, ponieważ różnica poziomów od początku drogi wejściowej do szczytu wynosi około 1400 m. Zajmuje to 2 lub 3 dni i kosztuje około 1000 boivianos.... Pamiętać trzeba o odpowiedniej aklimatyzacji, ale o tym później.....
Za około 500-600 bolivianos można także zjechać rowerem przez drogę śmierci....
W 2006 roku oddano do użytku asfaltową trasę po przeciwnej stronie kanionu i cały ruch został na nią przekierowany. Legendarna, szutrowa Droga Śmierci ma teraz długość 32 km i pozostawiono ją tylko dla turystów! Wcześniejsze wypadki powodowali szaleni kierowcy ciężarówek i autobusów wymijający się na wąskiej trasie bez zabezpieczeń… a teraz tam ich już po prostu nie ma! Na Drodze Śmierci jeżdżą już tylko turyści na rowerach......
C.D.N.Rozdział trzeci : Choroby wysokościowe czyli jak się przygotować do 5000 m.n.p.m
Jadąc w rejony świata leżące na dużych i bardzo dużych wysokościach należy się odpowiednio przygotować. Mając doświadczenia z Himalajów (Tybet, Nepal...) łatwiej było mi się przygotować do wyzwań Boliwii.....
Być może te informacje pomogą też innym....
Wszyscy wiemy iż pokonując coraz większe wysokości nasz organizm wymaga aklimatyzacji.... Choroba wysokościowa może dotknąć każdego, kto przekroczy wysokość 2500 metrów. Przyczyny są różne i zależą również od indywidualnych predyspozycji organizmu.
Trochę mądrości: wspólnym podłożem patofizjologicznym występowania chorób tego zespołu jest spadek ciśnienia otoczenia, z którym związany jest proporcjonalny spadek ciśnień parcjalnych poszczególnych gazów wchodzących w skład mieszanki oddechowej. Obniżanie ciśnienia parcjalnego tlenu w otoczeniu skutkuje spadkiem ciśnienia parcjalnego tlenu w pęcherzyku płucnym W związku z tym do krwi dostaje się mniejsza ilość tlenu. W ten sposób dochodzi do hipoksji hipobarycznej, która warunkuje wystąpienie AMS, HACE i HAPE.
Wysokość [m] Ciśnienie [hPa] Przykład 0 1013,25 Gdańsk 2500 746,86 Rysy 3500 657,68 Jezioro Titicaca 3812 4000 616,45 La Paz 5000 540,25 Gejzery Sol de Mañana 6000 471,87 Uturunku, Huayna Potosi 7000 410,66 Aconcagua 8000 356,06 Sziszapangma 9000 307,48 Mount Everest
La Paz leży na wysokości prawie 4000mnpm El Alto to 4150 zatem zagrożenie jest realne. Dalsza podróż to przeważnie jeszcze wyżej położone tereny.
Określenie poziomu jako „bardzo duża wysokość” jest stosowane do wysokości 3500–5800 m n.p.m. Na tej wysokości ekstremalna hipoksemia może wystąpić zarówno podczas snu, ćwiczeń czy choroby i tam często dochodzi do wysokościowego obrzęku płuc (HAPE) i wysokościowego obrzęku mózgu (HACE). Tereny położone powyżej poziomu 5800 m n.p.m. są traktowane jako „ekstremalna wysokość”, na których nie jest możliwa skuteczna aklimatyzacja, choroba wysokościowa jest tam bardzo częsta. Aklimatyzacja jest możliwa na wysokościach pośrednich i powinna poprzedzać osiąganie wysokości ekstremalnej.
Ostra choroba górska (ang. Acute Mountain Sickness – skrót AMS), wysokościowy obrzęk płuc (ang. High Altitude Pulmonary Edema – skrót HAPE) i wysokościowy obrzęk mózgu (ang. High Altitude Cerebral Edema – skrót HACE) to najpoważniejsze i najczęściej występujące choroby wysokościowe (czyli bezpośrednio związane z przebywaniem na dużej wysokości i z coraz mniejszą dostępnością tlenu).
Sytuacje podwyższające ryzyko wystąpienia AMS, HAPE, HACE to:
-ignorowanie potrzeby aklimatyzacji, -nieprawidłowa aklimatyzacja lub szybkie zdobywanie wysokości np. kiedy do wysoko położone miejsca docieramy w agresywny, szybki sposób transportem kołowym lub lotniczym, -zignorowanie wczesnych objawów choroby wysokościowej, -odwodnienie, -utknięcie na dużej wysokości, -przebyte wcześniej AMS, HAPE, HACE,
AMS – ostra choroba górska objawy Do charakterystycznych objawów ostrej choroby górskiej należą: ból głowy, zmęczenie, nudności, słaby apetyt, wymioty oraz zaburzenie snu. Najczęściej występują ból głowy i obniżony apetyt. AMS nie stanowi bezpośredniego zagrożenia naszego życie, jednak jej zlekceważenie może skończyć się wysokościowym obrzękiem płuc lub mózgu, a te choroby wysokościowe mogą już bardzo szybko doprowadzić do zgonu.
HAPE – wysokogórski obrzęk płuc objawy Nagły spadek wydolności (objaw główny), duszność nawet przy niewielkim wysiłku, kłopoty z oddychaniem, wysoka częstotliwość oddechu (>30/min.), kaszel (w tym „mokry” kaszel), uczucie bulgotania w płucach, szybsze tętno, uczucie parcia/ciasnoty w klatce piersiowej, oddech z odgłosem bulgotania, zasinienie twarzy, paznokci, apatia, w ciężkich przypadkach krwawa, pienista wydzielina z ust, może występować również umiarkowana gorączka, a do tego możemy mieć do czynienie ze wszystkimi objawami AMS.
HACE – wysokogórski obrzęk mózgu objawy Śliny ból głowy, brak reakcji na typowe leki przeciwbólowe, nudności, wymioty, ataksja, zawroty głowy, problemy z utrzymaniem równowagi. Bardzo czułym i prostym testem terenowym, który również ułatwia różnicowanie w sytuacjach niejednoznacznych, np. w przypadku chęci zamaskowania objawów, jest test przejścia „stopa za stopą” po linii prostej. Jeżeli osoba nie potrafi wykonać testu podejrzewamy wysokogórski obrzęk mózgu. Objawami są też zmiany w stanie świadomości, omamy i agresja. Etap końcowy to śpiączka i śmierć wskutek porażenia czynności oddechowej.
PROFILAKTYKA
1. Aklimatyzacja. Najlepszą metodą jest powolne zdobywanie wysokości. W przypadku Boliwii zastosowaliśmy metodę typowo podróżniczą: Boliwia została poprzedzona zdobywaniem Peru odpowiedniej kolejności: - Cuzco 3400 -Machu Picchu 2400 -Cabanaconde 3300 -Mirador de los Andes 4900 -Titicaca 3800 - El Alto 4150 -La Paz 3100-3900
2. Leki - można zastosować Acetazolamid. Acetazolamid między innymi zwiększa częstotliwość oddechu, czyli ilość powietrza w płucach, a co za tym idzie ilość tlenu dostarczanego do komórek naszego organizmu. Acetazolamid przyspiesza aklimatyzację, której składową jest zwiększona częstość i głębokość oddechu. Acetazolamid jest diuretykiem i powoduje zwiększenie ilości wydalanego moczu. Bardzo ważna jest prawidłowa gospodarka wodno-elektrolitowa organizmu, więc nasza apteczka musi być wyposażona również w elektrolity. Acetazolamid może powodować uczucie mrowienia rąk, ust czy nóg, dlatego zaleca się przed wyprawą kontrolne przyjęcie dawki leku, aby potem działań niepożądanych leku nie przypisywać np. chorobie górskiej. Acetazolamid 250 mg co 8 godzin (preparaty Diuramid lub Diamox).
3. Aklimatyzacja w La Paz jest o tyle korzystna iż szybko można przemieścić sie z El Alto do przedmieść La Paz 1000m niżej
Dobrze ale co zrobić gdy już wystąpią objawy?
AMS- CHOROBA GÓRSKA
zalecenia– przez 24 godziny zakaz wychodzenia w górę, odpoczynek, leki przeciwbólowe, zejście niżej, leki– przeciwbólowo: Ibuprofen 400 mg co 6 godzin, w przypadku transportu na duże wysokości samolotem/helikopterem: Acetazolamid 250 mg (Diuramid, Diamox), Deksametazon. HAPE- OBRZĘK PŁUC
zalecenia– natychmiastowe zejście na dół, podanie tlenu, worek hiperbaryczny, akcja ratunkowa, leki– Acetazolamid 250 mg = jedna tabletka co 8 godzin, Nifedypina o przedłużonym działaniu 20 mg= jedna tabletka co 12 godzin, Adalat, można stosować również leki wziewne w aerozolu np. Salbutamol oraz leki rozszerzające naczynia krwionośne np. Tadalafil, Sildenafil, Viagra.
HACE- OBRZĘK MÓZGU
zalecenia– po podaniu leków natychmiast schodzić na dół, podać tlen , worek hiperbarycznym akcja ratunkowa, leki– Deksametazon 8 mg, potem 4 mg co 6 godzin, Acetazolamid co 8 godzin.
UDAR MÓZGU
zalecenia– akcja ratunkowa, leki– aspiryna, heparyna.
W moim przypadku poza odpowiednim profilem wysokościowym przez okres poprzedzający zdobywanie Boliwii, ważne było przygotowanie apteczki z lekami o których pisałem. Wystarczyła wizyta w lekarza pierwszego kontaktu który po sprawdzeniu wypisał receptę na odpowiednie pozycje (Diuramid, Ventolin dysk.....itp)
Na początku stosowaliśmy profilaktycznie tak jak w Himalajach Diuramid. Efekt uboczny: bieganie do ubikacji co 25 minut
:lol: pamiętajcie o dużych ilościach wypijanych płynów!
Wszystko przygotowane...... ruszajmy zatem.....
C.D.N.Rozdział 4: Droga na południe....
Podóż w kazdy region Boliwii, a także do krajów ościennych zaczyna sie tutaj:
czyli Terminal De Buses Lapaz:
Znajduje się w Plaza Antofagasta na Av. Urugwaj i Av. Peru......
Został zbudowany w latach 1913-1917, aby stać się stacją kolei Guaqui - La Paz. Był używany jako urząd celny w 1925 r. Został przekazany do użytku jako terminal autobusowy w 1980 r. Metalowe struktury tego samego zostały sprowadzone z Pittsburga. Został on sfinansowany przez firmę kolejową w Boliwii. Jego projekt wykonał francuski architekt Alexandre Gustave Eiffel (znany z budowy Wieży Eiffla w Paryżu) i zbudowany przez katalońskiego budowniczego Miguela Nogué.
A we wnętrzu znajdziemy oferty dziesiątek firm przewozowych.....
Ceny przejazdów:
Do wyboru mamy 3 typy autobusów: normalny, semicama i cama.......
Wybieramy naturalnie wersję cama w której fotel można rozłożyć do prawie poziomej pozycji. spanie w takich warunkach jest całkiem przyjemne......
A więc ruszamy...... Droga wyjazdowa z La Paz.....
Przystanek w El Alto....
Widoki za oknem.....
Pustkowia po horyzont....
Po drodze......
Oruro...
Największa na świecie figura Maryi w Oruro.
Pomnik Monumento a la Virgen Candelaria z 1 lutego 2013 r., Zlokalizowany na 3845 m npm, położony na wzgórzu Santa Bárbara. Rzeźba ma w sumie 45,4 m, z czego 8,60 m podstawa, gdzie działa kaplica o pojemności 80 osób.
Korona Maryi została zrobiona z aluminiowych płyt, wewnętrzna struktura siatkowego żelaza dla większej odporności na korozję, waży 500 kilogramów, ma wysokość 4,80 metra i średnicę 4 metrów. Matka Boża z Socavon, nazywana też po prostu Matką Bożą Gromniczną, czuwa nad mieszkańcami regionu. Jest ona szczególnie czczona przez górników, którzy proszą ją, by bogactwa mineralne tego obszaru nigdy się nie wyczerpały.
Sucre – konstytucyjna stolica Boliwii. Leży na wysokości około 2700 m n.p.m., u stóp Kordyliery Środkowej.
Sucre zwane jest miastem o czterech nazwach (la ciudad de los cuatro nombres). Przed podbojem hiszpańskim była to osada indiańska zwana Charcas, na której miejscu w 1538 konkwistador Pedro Anzures założył miasto Chuquisaca, przemianowane później na Ciudad de la Plata de la Nueva Toledo (Srebrne Miasto Nowe Toledo), skrótowo La Plata.
W 1642 utworzono tu jeden z pierwszych uniwersytetów w Ameryce. W 1839 La Platę przemianowano na Sucre, na cześć generała Antonio José de Sucre, pierwszego prezydenta Boliwii. Odtąd też jest stolicą konstytucyjną. W 2013 liczba mieszkańców wynosiła 351 917 osób.
Potosi
Potosí − miasto w Boliwii u podnóża Andów, stolica departamentu Potosí. Położone na wysokości 3967 m n.p.m. Zamieszkuje je 133,3 tys. osób (2001).
Miasto zostało założone w 1545roku, w okresie „gorączki złota” związanej z odkryciem w pobliżu na zboczach Cerro de Potosí (w keczua: Sumaq Urqu) - zwanej później Cerro Rico (Bogata Góra) - wielkich pokładów srebra w 1544 roku. Kilkaset tysięcy europejskich amatorów szybkiego wzbogacenia się zjechało tu w parę lat. Założono wiele mennic. Do wydobycia kruszcu wykorzystywano niewolników spośród rodowitych mieszkańców. Tysiące z nich zmarło z powodu warunków pracy w tutejszych kopalniach i hutach. Napływ rabunkowo wydobywanego w Potosi kruszcu zachwiał systemem ekonomicznym całej Europy. Szacuje się, że podczas wydobycia złóż zginęło tu ok. 8 milionów ludzi!!!!
Pierwsza kopalnia powstała tu w połowie XVI wieku. Dopiero w wieku XVIII nastąpiła pierwsza rewolta przeciw wyzyskowi, niestety upadła, a przywódca powstania został stracony. Przez wiele lat kopalniami zarządzało państwo, a w latach 50-tych górnicy założyli spółdzielnie pracy, a państwo za oddanie góry w ich ręce zażądało podatku. Dziś istnieje ok. 70 spółdzielni. W kopalniach pracuje ok. 7 500 mężczyzn, a wedle prawa najmłodsze osoby podejmujące pracę muszą mieć skończone 14 lat. Jeszcze 10 lat temu pracowały tu tysiące dzieci. Dzienny zarobek górnika wynosi średnio 120 boliwianów, czyli równowartość ok. 70 złotych, co jest bardzo dobrą stawką.
Tupiza – miasto w Boliwii, należące do departamentu Potosí. Populacja miasta wynosi 23 100 mieszkańców (2006). Ze względu na dobrą jakość gleby na terenach położonych wokół miasta rozwinęło się rolnictwo, w którym zatrudniona jest duża liczba mieszkańców miasta, także przemysł przetwórstwa rolnego odgrywa istotną role w gospodarce miasta.
Tupiza jest stolicą administracyjną regionu Sud Chichas, będącego częścią departamentu Potosí. Miasto posiada połączenia autobusowe z argentyńskimi miejscowościami położonymi wzdłuż granicy z Boliwią a także ważnymi miastami w okolicznym regionie w tym m.in z Tariją. Autobusy dowożą także sporą grupę górników na solnisko położone w Salar de Uyuni.
Villazón to miasto w południowej Boliwii , na granicy z Argentyną . Znajduje się bezpośrednio po drugiej stronie rzeki od La Quiaca w Argentynie. Miasto jest tętniącym życiem centrum handlowym, z dużą ilością towarów płynących na północ.
Jest to również mocno wykorzystywany węzeł tranzytowy dla turystów przechodzących do Boliwii.
Linia kolejowa łączy Villazón z Tupizą , Uyuni i Oruro . Dwa pociągi, Expreso del Sur i nieco tańsze Wara Wara del Sur , kursują dwa razy w tygodniu. Autobusy łączą się także z wieloma miejscami docelowymi.
grucha06 napisał:Boliwia jest jednym z dwóch krajów Ameryki Południowej, które nie mają dostępu do morza (straciła go w 1884). Zaraz, zaraz... To gdzie nurkowałeś? No bo na pewno gdzieś tam w jakąś otchłań wskoczyłeś
:DWysłane z mojego CLT-L29 przy użyciu Tapatalka
tropikey napisał:grucha06 napisał:Boliwia jest jednym z dwóch krajów Ameryki Południowej, które nie mają dostępu do morza (straciła go w 1884). Zaraz, zaraz... To gdzie nurkowałeś? No bo na pewno gdzieś tam w jakąś otchłań wskoczyłeś
:DWysłane z mojego CLT-L29 przy użyciu TapatalkaNiestety z bólem serca muszę stwierdzić że masz rację tak jak pisałem nie ma dostępu do morza więc nie nurkowałem. W jeziorze Titicaca też nie próbowałem bo nie mam doświadczenia w nurkowania na wysokości około 4000 m n.p.m.[emoji33]Wysłane z iPad za pomocą Tapatalk
Hola, fajna relacja i mnóstwo informacji, gratuluję wyprawy. Jednak zdanie pierwszym wpisie"Tanie przeloty z Limy do Arequipy lub Cusco (ok 30 USD najlepiej kupować na peruwiańskiej wersji strony bo najtaniej)."według mojego doświadczenia nie jest prawdą. Linie w Peru (Ekwadorze też) stosują inne ceny dla turystów zagranicznych, inne dla miejscowych. Kupowałeś bilet do Cuzco za 30-50 usd? Sprawdzając ceny, na początku też tak myślałem, ale kupno biletu to koszmar, nie da się po prostu zrobić płatności przy niższych taryfach. A nawet jeśli komuś uda się to jakimś cudem obejść, w co wątpię, to żądanie dopłaty do biletu na lotnisku nie nie jest odosobnionym przypadkiem. Podobnie proponuję zweryfikować cenę lotu Lima-La Paz, 130 usd to na tamtejsze warunki mega niska cena, ale nie dla nas.
Linie w Peru już zniosły osobne taryfy dla turystów (obcokrajowców) - teraz wszystkie taryfy są dostępne dla wszystkich, jedynie mogą być problemy w niektórych liniach z płatnością zagranicznymi kartami.
@grucha06Nie dawaj skanów, bo szkoda czasu, przecież napisałem, że nie kupisz biletu, a nie, że go nie zobaczysz na stronie
:). Ponawiam pytanie, kupiłeś bilet do Cuzco za 30 usd, czy tylko taki widziałeś na stronie?Dokładnie rok temu miałem takie samo przekonanie jak ty, które zostało zweryfikowane w procesie kupna biletu
:(Jeśli już piszesz o informacjach praktycznych, to niech będą one praktyczne, nie teoretyczne. A najlepiej poczytałbym po prostu o tej podróży i przygodach.@marek2011Właśnie o tym piszę, bilet "kupisz", będziesz miał nawet nr rezerwacji ale nie dokonasz płatności.Formalnie, to nie są osobne taryfy dla cudzoziemców, po prostu zablokowana jest płatność za niższe taryfy.
Człowieku to są moje własne bilety z moich własnych przelotów w kwietniu. Ceny takie jak widzisz na moich biletach. Zaciemniłem tylko moje nazwisko, a na imię mam Marek. Nie wiem dlaczego wmawiasz mi co innego? Nie wprowadzaj w błąd jeśli masz stare i nie aktualne informacje.Wysłane z iPad za pomocą Tapatalk
j_a: AV na przykład bez problemu przyjmuje karty polskie, jeżeli są problemy w innych liniach to wystarczy kupić przez OTA, najlepiej peruwiańskie lub inne pd-amerykańskie. Działa bez problemu, nie tylko teoretycznie, ale też praktycznie.tak jak pisze @grucha06: dywersyfikacja taryf już nie istnieje, linie w Peru stopniowo je znosiły, najdłużej utrzymywał je LAN ale już też nie ma tego ograniczenia, można spokojnie kupić najtańsze na danych trasach będąc obcokrajowcem
A jaką kartą płaciłeś konkretnie?I nie zaperzaj się tak, to niczemu nie pomaga. Jeśli w ciągu niecałego roku zasady zmieniły się, super. Jeśli tobie się jakoś udało, też chciałbym wiedzieć na przyszłość.
Mbank pln czy walutowa? Visa czy Mastercard? Pytam, bo sobie przypominam, ile się namordowałem z kupnem biletów przez stronę Lana, a ostatecznie i tak nie przyjęli płatności i musiałem kupić przez jakiś serwis.
Dzięki za relację! W jaki sposób przemieszczałeś się właśnie po tych najpiękniejszych rejonach przy pograniczu z Argentyną i Chile? Czy to była indywidualna wycieczka szyta na miarę? Czy wchodziłeś na szczyt Licancabur?
Most Puente Libertad nad Parque Urbano Central
Mercado Lanza z charakterystycznymi pochylniami:
Basílica de San Francisco
na dachu....
widok na Plaza San Francisco
The Witches' Market Bazar Czarownic – Mercado de los Brujos
Bedąc w La Paz można się pokusić na trekking na Huayna Potosi (6088 m n.p.m.)– szczyt w Andach w paśmie Cordillera Real na terytorium Boliwii. Znajduje się 25 km na północ od stolicy Boliwii - La Paz i jest jednocześnie najwyższym szczytem w rejonie tego miasta. Potosi jest uznawany za stosunkowo łatwy do zdobycia, ponieważ różnica poziomów od początku drogi wejściowej do szczytu wynosi około 1400 m. Zajmuje to 2 lub 3 dni i kosztuje około 1000 boivianos.... Pamiętać trzeba o odpowiedniej aklimatyzacji, ale o tym później.....
Za około 500-600 bolivianos można także zjechać rowerem przez drogę śmierci....
https://goo.gl/maps/oqKUYqBwctbw2ENB6
szary kolor to trasa downhillu
W 2006 roku oddano do użytku asfaltową trasę po przeciwnej stronie kanionu i cały ruch został na nią przekierowany. Legendarna, szutrowa Droga Śmierci ma teraz długość 32 km i pozostawiono ją tylko dla turystów! Wcześniejsze wypadki powodowali szaleni kierowcy ciężarówek i autobusów wymijający się na wąskiej trasie bez zabezpieczeń… a teraz tam ich już po prostu nie ma! Na Drodze Śmierci jeżdżą już tylko turyści na rowerach......
C.D.N.Rozdział trzeci : Choroby wysokościowe czyli jak się przygotować do 5000 m.n.p.m
Jadąc w rejony świata leżące na dużych i bardzo dużych wysokościach należy się odpowiednio przygotować. Mając doświadczenia z Himalajów (Tybet, Nepal...) łatwiej było mi się przygotować do wyzwań Boliwii.....
Być może te informacje pomogą też innym....
Wszyscy wiemy iż pokonując coraz większe wysokości nasz organizm wymaga aklimatyzacji....
Choroba wysokościowa może dotknąć każdego, kto przekroczy wysokość 2500 metrów. Przyczyny są różne i zależą również od indywidualnych predyspozycji organizmu.
Trochę mądrości: wspólnym podłożem patofizjologicznym występowania chorób tego zespołu jest spadek ciśnienia otoczenia, z którym związany jest proporcjonalny spadek ciśnień parcjalnych poszczególnych gazów wchodzących w skład mieszanki oddechowej. Obniżanie ciśnienia parcjalnego tlenu w otoczeniu skutkuje spadkiem ciśnienia parcjalnego tlenu w pęcherzyku płucnym W związku z tym do krwi dostaje się mniejsza ilość tlenu. W ten sposób dochodzi do hipoksji hipobarycznej, która warunkuje wystąpienie AMS, HACE i HAPE.
Wysokość [m] Ciśnienie [hPa] Przykład
0 1013,25 Gdańsk
2500 746,86 Rysy
3500 657,68 Jezioro Titicaca 3812
4000 616,45 La Paz
5000 540,25 Gejzery Sol de Mañana
6000 471,87 Uturunku, Huayna Potosi
7000 410,66 Aconcagua
8000 356,06 Sziszapangma
9000 307,48 Mount Everest
La Paz leży na wysokości prawie 4000mnpm El Alto to 4150 zatem zagrożenie jest realne. Dalsza podróż to przeważnie jeszcze wyżej położone tereny.
Określenie poziomu jako „bardzo duża wysokość” jest stosowane do wysokości 3500–5800 m n.p.m. Na tej wysokości ekstremalna hipoksemia może wystąpić zarówno podczas snu, ćwiczeń czy choroby i tam często dochodzi do wysokościowego obrzęku płuc (HAPE) i wysokościowego obrzęku mózgu (HACE). Tereny położone powyżej poziomu 5800 m n.p.m. są traktowane jako „ekstremalna wysokość”, na których nie jest możliwa skuteczna aklimatyzacja, choroba wysokościowa jest tam bardzo częsta. Aklimatyzacja jest możliwa na wysokościach pośrednich i powinna poprzedzać osiąganie wysokości ekstremalnej.
Ostra choroba górska (ang. Acute Mountain Sickness – skrót AMS), wysokościowy obrzęk płuc (ang. High Altitude Pulmonary Edema – skrót HAPE) i wysokościowy obrzęk mózgu (ang. High Altitude Cerebral Edema – skrót HACE) to najpoważniejsze i najczęściej występujące choroby wysokościowe (czyli bezpośrednio związane z przebywaniem na dużej wysokości i z coraz mniejszą dostępnością tlenu).
Sytuacje podwyższające ryzyko wystąpienia AMS, HAPE, HACE to:
-ignorowanie potrzeby aklimatyzacji,
-nieprawidłowa aklimatyzacja lub szybkie zdobywanie wysokości np. kiedy do wysoko położone miejsca docieramy w agresywny, szybki sposób transportem kołowym lub lotniczym,
-zignorowanie wczesnych objawów choroby wysokościowej,
-odwodnienie,
-utknięcie na dużej wysokości,
-przebyte wcześniej AMS, HAPE, HACE,
AMS – ostra choroba górska objawy
Do charakterystycznych objawów ostrej choroby górskiej należą: ból głowy, zmęczenie, nudności, słaby apetyt, wymioty oraz zaburzenie snu. Najczęściej występują ból głowy i obniżony apetyt. AMS nie stanowi bezpośredniego zagrożenia naszego życie, jednak jej zlekceważenie może skończyć się wysokościowym obrzękiem płuc lub mózgu, a te choroby wysokościowe mogą już bardzo szybko doprowadzić do zgonu.
HAPE – wysokogórski obrzęk płuc objawy
Nagły spadek wydolności (objaw główny), duszność nawet przy niewielkim wysiłku, kłopoty z oddychaniem, wysoka częstotliwość oddechu (>30/min.), kaszel (w tym „mokry” kaszel), uczucie bulgotania w płucach, szybsze tętno, uczucie parcia/ciasnoty w klatce piersiowej, oddech z odgłosem bulgotania, zasinienie twarzy, paznokci, apatia, w ciężkich przypadkach krwawa, pienista wydzielina z ust, może występować również umiarkowana gorączka, a do tego możemy mieć do czynienie ze wszystkimi objawami AMS.
HACE – wysokogórski obrzęk mózgu objawy
Śliny ból głowy, brak reakcji na typowe leki przeciwbólowe, nudności, wymioty, ataksja, zawroty głowy, problemy z utrzymaniem równowagi. Bardzo czułym i prostym testem terenowym, który również ułatwia różnicowanie w sytuacjach niejednoznacznych, np. w przypadku chęci zamaskowania objawów, jest test przejścia „stopa za stopą” po linii prostej. Jeżeli osoba nie potrafi wykonać testu podejrzewamy wysokogórski obrzęk mózgu. Objawami są też zmiany w stanie świadomości, omamy i agresja. Etap końcowy to śpiączka i śmierć wskutek porażenia czynności oddechowej.
PROFILAKTYKA
1. Aklimatyzacja. Najlepszą metodą jest powolne zdobywanie wysokości. W przypadku Boliwii zastosowaliśmy metodę typowo podróżniczą: Boliwia została poprzedzona zdobywaniem Peru odpowiedniej kolejności:
- Cuzco 3400
-Machu Picchu 2400
-Cabanaconde 3300
-Mirador de los Andes 4900
-Titicaca 3800
- El Alto 4150
-La Paz 3100-3900
2. Leki - można zastosować Acetazolamid. Acetazolamid między innymi zwiększa częstotliwość oddechu, czyli ilość powietrza w płucach, a co za tym idzie ilość tlenu dostarczanego do komórek naszego organizmu. Acetazolamid przyspiesza aklimatyzację, której składową jest zwiększona częstość i głębokość oddechu. Acetazolamid jest diuretykiem i powoduje zwiększenie ilości wydalanego moczu. Bardzo ważna jest prawidłowa gospodarka wodno-elektrolitowa organizmu, więc nasza apteczka musi być wyposażona również w elektrolity. Acetazolamid może powodować uczucie mrowienia rąk, ust czy nóg, dlatego zaleca się przed wyprawą kontrolne przyjęcie dawki leku, aby potem działań niepożądanych leku nie przypisywać np. chorobie górskiej.
Acetazolamid 250 mg co 8 godzin (preparaty Diuramid lub Diamox).
3. Aklimatyzacja w La Paz jest o tyle korzystna iż szybko można przemieścić sie z El Alto do przedmieść La Paz 1000m niżej
Dobrze ale co zrobić gdy już wystąpią objawy?
AMS- CHOROBA GÓRSKA
zalecenia– przez 24 godziny zakaz wychodzenia w górę, odpoczynek, leki przeciwbólowe, zejście niżej,
leki– przeciwbólowo: Ibuprofen 400 mg co 6 godzin, w przypadku transportu na duże wysokości samolotem/helikopterem: Acetazolamid 250 mg (Diuramid, Diamox), Deksametazon.
HAPE- OBRZĘK PŁUC
zalecenia– natychmiastowe zejście na dół, podanie tlenu, worek hiperbaryczny, akcja ratunkowa,
leki– Acetazolamid 250 mg = jedna tabletka co 8 godzin, Nifedypina o przedłużonym działaniu 20 mg= jedna tabletka co 12 godzin, Adalat, można stosować również leki wziewne w aerozolu np. Salbutamol oraz leki rozszerzające naczynia krwionośne np. Tadalafil, Sildenafil, Viagra.
HACE- OBRZĘK MÓZGU
zalecenia– po podaniu leków natychmiast schodzić na dół, podać tlen , worek hiperbarycznym akcja ratunkowa,
leki– Deksametazon 8 mg, potem 4 mg co 6 godzin, Acetazolamid co 8 godzin.
UDAR MÓZGU
zalecenia– akcja ratunkowa,
leki– aspiryna, heparyna.
W moim przypadku poza odpowiednim profilem wysokościowym przez okres poprzedzający zdobywanie Boliwii, ważne było przygotowanie apteczki z lekami o których pisałem. Wystarczyła wizyta w lekarza pierwszego kontaktu który po sprawdzeniu wypisał receptę na odpowiednie pozycje (Diuramid, Ventolin dysk.....itp)
Na początku stosowaliśmy profilaktycznie tak jak w Himalajach Diuramid. Efekt uboczny: bieganie do ubikacji co 25 minut :lol: pamiętajcie o dużych ilościach wypijanych płynów!
Wszystko przygotowane...... ruszajmy zatem.....
C.D.N.Rozdział 4: Droga na południe....
Podóż w kazdy region Boliwii, a także do krajów ościennych zaczyna sie tutaj:
czyli Terminal De Buses Lapaz:
Znajduje się w Plaza Antofagasta na Av. Urugwaj i Av. Peru......
Został zbudowany w latach 1913-1917, aby stać się stacją kolei Guaqui - La Paz. Był używany jako urząd celny w 1925 r. Został przekazany do użytku jako terminal autobusowy w 1980 r. Metalowe struktury tego samego zostały sprowadzone z Pittsburga. Został on sfinansowany przez firmę kolejową w Boliwii. Jego projekt wykonał francuski architekt Alexandre Gustave Eiffel (znany z budowy Wieży Eiffla w Paryżu) i zbudowany przez katalońskiego budowniczego Miguela Nogué.
A we wnętrzu znajdziemy oferty dziesiątek firm przewozowych.....
Ceny przejazdów:
Do wyboru mamy 3 typy autobusów: normalny, semicama i cama.......
Wybieramy naturalnie wersję cama w której fotel można rozłożyć do prawie poziomej pozycji. spanie w takich warunkach jest całkiem przyjemne......
A więc ruszamy...... Droga wyjazdowa z La Paz.....
Przystanek w El Alto....
Widoki za oknem.....
Pustkowia po horyzont....
Po drodze......
Oruro...
Największa na świecie figura Maryi w Oruro.
Pomnik Monumento a la Virgen Candelaria z 1 lutego 2013 r., Zlokalizowany na 3845 m npm, położony na wzgórzu Santa Bárbara.
Rzeźba ma w sumie 45,4 m, z czego 8,60 m podstawa, gdzie działa kaplica o pojemności 80 osób.
Korona Maryi została zrobiona z aluminiowych płyt, wewnętrzna struktura siatkowego żelaza dla większej odporności na korozję, waży 500 kilogramów, ma wysokość 4,80 metra i średnicę 4 metrów.
Matka Boża z Socavon, nazywana też po prostu Matką Bożą Gromniczną, czuwa nad mieszkańcami regionu. Jest ona szczególnie czczona przez górników, którzy proszą ją, by bogactwa mineralne tego obszaru nigdy się nie wyczerpały.
Sucre – konstytucyjna stolica Boliwii. Leży na wysokości około 2700 m n.p.m., u stóp Kordyliery Środkowej.
Sucre zwane jest miastem o czterech nazwach (la ciudad de los cuatro nombres). Przed podbojem hiszpańskim była to osada indiańska zwana Charcas, na której miejscu w 1538 konkwistador Pedro Anzures założył miasto Chuquisaca, przemianowane później na Ciudad de la Plata de la Nueva Toledo (Srebrne Miasto Nowe Toledo), skrótowo La Plata.
W 1642 utworzono tu jeden z pierwszych uniwersytetów w Ameryce. W 1839 La Platę przemianowano na Sucre, na cześć generała Antonio José de Sucre, pierwszego prezydenta Boliwii. Odtąd też jest stolicą konstytucyjną. W 2013 liczba mieszkańców wynosiła 351 917 osób.
Potosi
Potosí − miasto w Boliwii u podnóża Andów, stolica departamentu Potosí. Położone na wysokości 3967 m n.p.m. Zamieszkuje je 133,3 tys. osób (2001).
Miasto zostało założone w 1545roku, w okresie „gorączki złota” związanej z odkryciem w pobliżu na zboczach Cerro de Potosí (w keczua: Sumaq Urqu) - zwanej później Cerro Rico (Bogata Góra) - wielkich pokładów srebra w 1544 roku. Kilkaset tysięcy europejskich amatorów szybkiego wzbogacenia się zjechało tu w parę lat. Założono wiele mennic. Do wydobycia kruszcu wykorzystywano niewolników spośród rodowitych mieszkańców. Tysiące z nich zmarło z powodu warunków pracy w tutejszych kopalniach i hutach. Napływ rabunkowo wydobywanego w Potosi kruszcu zachwiał systemem ekonomicznym całej Europy.
Szacuje się, że podczas wydobycia złóż zginęło tu ok. 8 milionów ludzi!!!!
Pierwsza kopalnia powstała tu w połowie XVI wieku. Dopiero w wieku XVIII nastąpiła pierwsza rewolta przeciw wyzyskowi, niestety upadła, a przywódca powstania został stracony. Przez wiele lat kopalniami zarządzało państwo, a w latach 50-tych górnicy założyli spółdzielnie pracy, a państwo za oddanie góry w ich ręce zażądało podatku. Dziś istnieje ok. 70 spółdzielni. W kopalniach pracuje ok. 7 500 mężczyzn, a wedle prawa najmłodsze osoby podejmujące pracę muszą mieć skończone 14 lat. Jeszcze 10 lat temu pracowały tu tysiące dzieci. Dzienny zarobek górnika wynosi średnio 120 boliwianów, czyli równowartość ok. 70 złotych, co jest bardzo dobrą stawką.
Tupiza – miasto w Boliwii, należące do departamentu Potosí. Populacja miasta wynosi 23 100 mieszkańców (2006). Ze względu na dobrą jakość gleby na terenach położonych wokół miasta rozwinęło się rolnictwo, w którym zatrudniona jest duża liczba mieszkańców miasta, także przemysł przetwórstwa rolnego odgrywa istotną role w gospodarce miasta.
Tupiza jest stolicą administracyjną regionu Sud Chichas, będącego częścią departamentu Potosí. Miasto posiada połączenia autobusowe z argentyńskimi miejscowościami położonymi wzdłuż granicy z Boliwią a także ważnymi miastami w okolicznym regionie w tym m.in z Tariją. Autobusy dowożą także sporą grupę górników na solnisko położone w Salar de Uyuni.
Villazón to miasto w południowej Boliwii , na granicy z Argentyną . Znajduje się bezpośrednio po drugiej stronie rzeki od La Quiaca w Argentynie. Miasto jest tętniącym życiem centrum handlowym, z dużą ilością towarów płynących na północ.
Jest to również mocno wykorzystywany węzeł tranzytowy dla turystów przechodzących do Boliwii.
Linia kolejowa łączy Villazón z Tupizą , Uyuni i Oruro . Dwa pociągi, Expreso del Sur i nieco tańsze Wara Wara del Sur , kursują dwa razy w tygodniu. Autobusy łączą się także z wieloma miejscami docelowymi.