Fly4free.pl

Po zejściu z Likavitos skierowałem się w kierunku stadionu panatenajskiego Kallimarmaro. Po drodze minąłem Muzeum Wojny, przed którym dostępna była ciekawa ekspozycja różnego rodzaju pojazdów kołowych, pływających i latających a także armat i rakiet wykorzystywanych w różnych okresach dziejów na polach bitew:



Praktycznie zaraz obok Muzeum Wojny zlokalizowany jest Lykeion (czyli Liceum) – a w zasadzie jego ruiny i odsłonięte stanowiska archeologiczne. W starożytnych Atenach była to najbardziej znana szkoła prowadzona m.in. przez Arystotelesa – ucznia Platona. Została założona ok. IV w. p.n.e. i działała do ok. I w. p.n.e.



Oba te miejsca (tzn. Muzeum Wojny i Lykeion) wpisałem sobie już na listę do odwiedzenia przy okazji kolejnego pobytu w Atenach.

Po około 20 minutach spaceru dotarłem do starożytnego stadionu panatenajskiego, którego zarysy widziałem wcześniej ze wzgórza Likavitos. Aby sprawiedliwości stało się zadość, będąc już pod stadionem wykonałem zdjęcie tego samego wzgórza – dopiero stąd widać jak góruje ono nad miastem:



Sam stadion (bilet wstępu kosztuje 5 EUR, w cenie dostępny audioguide – naprawdę warto wejść do środka) robi nieprawdopodobne wrażenie. Ma on kształt mocno wydłużonej podkowy, wykonany jest w całości z marmuru i posiada miejsca dla 60 000 widzów. Nie rzuca się to w oczy na pierwszy rzut oka ale profil widowni nie jest jednolity. W końcowej (zakrzywionej) części podkowy zmienia ona w różnych rzędach nieregularnie kąt nachylenia – tak, aby wszystkim widzom zapewnić dobrą widoczność.

Stadion został pierwotnie wybudowany w IV w p.n.e. Początkowo odbywały się tutaj igrzyska panatenajskie a po przejęciu kontroli nad Atenami przez Rzym – walki gladiatorów. Za panowania Turków rozpoczęła się dewastacja stadionu, z którego zaczęto pozyskiwać marmur jak z kamieniołomu. W efekcie, aby stadion nadawał się do użytku podczas pierwszej olimpiady nowożytnej w 1896 roku konieczna była jego gruntowna odbudowa, której i tak nie zdążono ukończyć (brakujące ławy dla widzów wykonano wówczas z drewna i obłożono białym obiciem, aby z daleka imitowały marmur). Ostatecznie odbudowę zakończono na przełomie XIX i XX wieku. Stadion ten był również świadkiem ostatnich igrzysk w Atenach w 2004 roku.

Poniższe zdjęcia prezentują nieprawdopodobną skalę obiektu:





U podstawy stadionu, niedaleko podium dla medalistów można zobaczyć również aktualizowaną na bieżąco tablicę prezentującą informację o miejscach organizacji kolejnych nowożytnych igrzysk olimpijskich (tylko letnich) oraz szefach Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego:



W głębi obiektu dostępna jest monumentalna brama prowadząca do długiego korytarza, którym sportowcy wychodzili na stadion; aktualnie w czasie zawodów stanowi on przejście do szatni a poza nimi – do niewielkiego muzeum:



Muzeum warto zobaczyć. Zaprezentowano w nim m.in. pochodnie, od których zapalano znicz olimpijski podczas dużej części igrzysk, plakaty pamiątkowe przypominające o miejscach, w których odbywały się kolejne olimpiady - a także, w głębi sali ważne rekwizyty: m.in. lustro służące do zapalenia ognia olimpijskiego oraz ołtarz przy którym odbywa się ta ceremonia. Oba te rekwizyty wędrują na ten czas do pozostałości po świątyni Hery w starożytnej Olimpii, o której pisałem w jednym z wcześniejszych postów – tam odbywa się właśnie ceremonia zapalenia ognia olimpijskiego.



Na koniec jeszcze rzut oka na samo boisko (arenę) stadionu:



Dodać warto, że historia stadionu oraz poszczególne jego elementy są bardzo ciekawie opracowane w przewodniku audioguide, który dostaje każdy wchodzący na stadion. Dostępne jest 11 języków, niestety nie ma wśród nich polskiego.

Spod stadionu panatenajskiego przeszedłem piechotą w stronę Akropolu kierując się na sąsiadujące z nim wzgórze Philopappos. Najpierw minąłem świątynię Zeusa, a nieco później odbiłem nieco w stronę Odeonu Heroda (zdjęcia i krótką informację na temat obu tych obiektów zamieściłem w poprzednim poście). Tym razem miałem okazję obejrzeć Odeon Heroda od tyłu:





Samo wzgórze Philopappos jest wyraźnie niższe niż Lakavitus. Rozpościera się stąd piękny widok nie tylko na sporą część Aten ale przede wszystkim na Akropol. Na wprost można zobaczyć tylną ścianę Odeonu Heroda, na samym Akropolu widoczny jest wyraźny Partenon (oczywiście z dźwigiem) a po lewej stronie potężne monumentalne Propyleje. Z kolei w tle – za Akropolem widoczny jest Likavitus:




Na szczycie Philopappos można również zobaczyć pozostałości po pomniku Gajusza Philopapposa (jednego z ówczesnych książąt Syrii) wzniesionego w II w. n.e. Pomnik został ufundowany i zlecony do wykonania przez samego Philopapposa. Z czasem wzgórze przyjęło jego imię, które jest używane do dziś. Monument przez wieki niszczał – częściowo za sprawą dewastacji a częściowo ze względu na naturalne procesy i brak konserwacji – mimo wszystko nadal stanowi silną dominantę całego wzgórza:



Z ciekawostek warto wspomnieć o jeszcze jednym miejscu leżącym u podnóża wzgórza Philopapposa zwanym więzieniem Sokratesa:



Jest to labirynt pieczar wykutych w skale, co do których przeznaczenia nie ma pewności. Tradycja mówi, że w tym miejscu więziony był Sokrates; z kolei inne przekazy mówią, że były to łaźnie miejskie. Pewne jest jedynie to, że w czasie ostatniej wojny pieczary te służyły jako miejsce schronienia dla najcenniejszych zabytków z Akropolu oraz Muzeum Archelologicznego (aby uniemożliwić do nich dostęp zostały one tutaj zamurowane).

Po zejściu z wzgórza Philopapposa pozostała mi wizyta jeszcze na jednym (ale na pewno nie ostatnim w Atenach) wzgórzu: Aeropagu. Podobnie jak opisane wcześniej wzgórze Philopapposa, również Aeropag sąsiaduje bezpośrednio z Akropolem ale od innej strony. Wejście na ten szczyt jest zdecydowanie najłatwiejsze z całej dzisiejszej trójki. Ze wzgórza roztacza się przede wszystkim przepiękny widok na Propyleje na Akropolu. Tak naprawdę dopiero stąd widać jak gigantyczna jest to budowla:





Z kolei patrząc w przeciwną stronę, można podziwiać widok na Agorę z dominującym budynkiem Stolla Attalosa, o którym pisałem wcześniej:



Warto wiedzieć, że według przekazów historycznych z Aeropagu nauczał św. Paweł. Aby uczcić nawrócenie wielu ówczesnych ateńczyków, u jego podnóża wybudowano bazylikę św. Dionizego z Aeropagu (jednego z nawróconych, późniejszego biskupa oraz patrona Aten i świętego); do dnia dzisiejszego przetrwały jedynie jej ruiny. Z tego też powodu do dziś co roku 29-ego czerwca czyli w św. Piotra i Pawła na Aeropagu odbywają się uroczystości religijne.

Po zejściu z Aeropagu odwiedziłem jeszcze Plakę i labirynt jej uliczek. Dla uzupełnienia relacji wykonałem jeszcze zdjęcie świetnie zachowanej ośmiokątnej Wieży Wiatrów położonej w bardzo niewielkiej odległości – zarówno od Aeropagu jak i stacji metra Monastiraki, z której skorzystałem wracają do Pireusu:



Cała opisana trasa przez wzgórza i stadion (od stacji metra Omonia do stacji metra Monastiraki) ma łączną długość ok. 15,5 km. Jej przejście wraz ze zwiedzaniem stadionu, wykonaniem zdjęć i krótkim odpoczynkiem zajęło mi w sumie nieco ponad 5 godzin. Podejścia na wzgórza (nawet na Likavitos choć tutaj można skorzystać z kolejki) nie są trudne ani wymagające . Każdemu zainteresowanemu trochę niestandardowym spędzeniem dnia w Atenach mogę zdecydowanie polecić tę trasę.

Jak przy tym widać, przy założeniu, że trasę pokonuje się na piechotę (można wtedy więcej zobaczyć) bilet całodniowy na komunikację miejską jest niepotrzebny – wystarczyłyby w zupełności dwa zwykłe bilety 90-o minutowe.

Po powrocie na statek zastałem w kabinie dwa zaproszenia z Costa Clubu: na zwiedzanie kuchni i zaplecza kuchennego oraz na degustację win. Oba zdarzenia są planowane podczas najbliższych dni na morzu, których przed nami jest kilka. Napiszę pewnie o nich za kilka dni.

A tymczasem powoli dobiega końca ta część rejsu, która obejmuje basen Morza Śródziemnego. W kolejnej części napiszę kilka słów o Heraklionie i Krecie po czym przyjdzie czas na zmianę klimatów na bliskowschodnie (no może nie od razu, ale powoli trzeba się na to przygotowywać).

C.D.N.Nasz czwarty i ostatni w Europie postój wypadł w Heraklionie na Krecie.

W tym porcie statek zacumował w porcie przemysłowym, po którym pasażerowie nie mogą poruszać się samodzielnie. Komunikację pomiędzy statkiem a terminalem zapewniły nam portowe shuttle-busy kursujące przez cały dzień w obu kierunkach.

Ponieważ nie był to mój pierwszy pobyt w Heraklionie, podobnie jak w Atenach wybrałem się na mniej standardową wycieczkę po mieście chcąc zobaczyć miejsca, których nie miałem okazji widzieć poprzednimi razy. Poniżej zamieszczam jednak również informacje o miejscach, w których dzisiaj akurat nie byłem ale które moim zdaniem warto zobaczyć w tym mieście.

Niewątpliwie największą atrakcją Heraklionu jest pałac Knossos położony ok. 6km od tego miasta. Z portu można się do niego łatwo dostać korzystając z miejskiego autobusu nr 2, którego przystanek znajduje się tuż obok portowej bramy (bilet w jedną stronę kosztuje 1,7 EUR, można je kupić w kiosku przy wyjściu z portu; autobus jeździ co 15-20 minut).

Pałac Knossos (aktualna cena biletu wstępu: 10 EUR za wstęp do pałacu lub opisanego dalej Muzeum Archeologicznego; bilet łączony 16 EUR) jest prawdopodobnie największą pozostałością po cywilizacji minojskiej - uważanej za najstarszą cywilizację europejską. Zwany również pałacem Minosa lub Labiryntem był mitycznym miejscem uwięzienia Minotaura. Pochodzi on z ok. 2000-1400 roku p.n.e.

Warto podkreślić, że po upadku kultury minojskiej nastąpił schyłek miasta, którego pałac był częścią, w wyniku którego miasto zostało opuszczone i całkowicie zapomniane. Powtórne jego odkrycie nastąpiło przypadkiem w XIX wieku jednak jego obecny kształt jest skutkiem wieloletnich prac prowadzonych przez Arthura Evansa na przełomie XIX i XX wieku. W ramach tych prac Evans nie tylko odsłonił ruiny ale posunął się znacznie dalej, co do dziś spotyka się z dużą krytyką w środowisku archeologów. Przedmiotem sporu jest to, że Evans nadając pałacowi jego obecny kształt w praktyce odtworzył go wg swojego wyobrażenia, nadając nazwy i wystrój poszczególnym jego częściom, stosując materiały oraz techniki nieznane ówczesnym budowniczym, zdobiąc poszczególne pomieszczenia itd. Prace te uznane zostały przez wielu jako bardzo odbiegające od pierwotnego kształtu pałacu. Dodatkowo późniejsze prace archeologiczne dowiodły, że niektóre z wyobrażeń Evansa (np. co do przeznaczenia niektórych części pałacu) nie tylko nie znalazły potwierdzenia w rzeczywistości lecz wykazały coś zupełnie innego.

Mimo wszystko pałac robi nieprawdopodobne wrażenie i jest absolutnym numerem 1 do zobaczenia w Heraklionie. Piszę jednak o tym ponieważ powyższa historia wydała mi się ciekawa – szczególnie, że nawet niektórzy „przewodnicy” oprowadzający turystów po pałacu mówią o „świetnie zachowanych ruinach” co absolutnie nie jest prawdą – w Knossos nie mamy do czynienia z oryginalnymi ruinami lecz z ich dość swobodną interpretacją i czymś więcej niż prostą rekonstrukcją. Nie zmienia to absolutnie faktu, że miejsce jest warte odwiedzenia.

Poniżej zamieszczam kilka zdjęć przedstawiających pałac oraz jego otoczenie:















Wracając z Knossos (najlepiej tym samym autobusem nr 2) warto wysiąść z niego w centrum miasta, obok Muzeum Archeologicznego, które gromadzi artefakty wydobyte na stanowiskach archeologicznych w Knossos:



Wizyta w Knossos i Muzeum Archeologicznym w ciągu jednego dnia jest jak najbardziej możliwa; powinien jeszcze pozostać czas na inne atrakcje.
Wśród zbiorów muzeum są m.in. fragmenty najbardziej znanego fresku kojarzonego z Kretą, Minotaurem oraz Pałacem Knossos:



Można tutaj także zobaczyć makietę pałacu:



…oraz wiele przedmiotów codziennego użytku wydobytych na jego terenie.

Po wyjściu z Muzeum Archeologicznego warto przejść się jedną z głównych ulic handlowych Dedalou (albo równoległą Dikeossinis) po czym skręcić z niej w prawo w biegnącą w stronę Fortecy Kouless ulicę 25 sierpnia. Przy tej ulicy zlokalizowanych jest co najmniej kilka wartych zobaczenia atrakcji.
Pierwszą z nich jest pochodząca z XVII wieku i położona praktycznie w centrum starego miasta fontanna Morozini:



Praktycznie tuż obok niej znajduje się dawna bazylika św. Marka pełniąca obecnie funkcję galerii miejskiej:



…a także ratusz miejski (widać go nieco w głębi):



Idąc dalej w stronę portu weneckiego i twierdzy Kolues praktycznie przy tej samej ulicy uwagę zwraca prawosławna cerkiew św. Tytusa z Krety:





U podstawy ulicy, przy nabrzeżu warto w końcu odwiedzić wspomnianą fortecę pochodzącą z czasów weneckich (została wybudowana w XIV wieku). Obecnie znajduje się w niej muzeum z kilkoma sekcjami tematycznymi (w tym multimedialnymi) dot. m.in. historii twierdzy i fortyfikacji miejskich, elementów wydobytych z licznych wraków w pobliżu Krety a także pozostałości po czasach kiedy Kreta była pod kontrolą imperium osmańskiego (od XVII wieku).

Za głównym budynkiem twierdzy Koules rozciąga się bardzo długi wybiegający w morze pirs będący jednocześnie falochronem, który jednak aktualnie nie jest dostępny dla turystów (jak widać na zdjęciu ciężarówki widocznej na pierwszym zdjęciu można przypuszczać, że w części tej trwa aktualnie odbudowa konstrukcji chroniącej pirs przed falami).











Wśród artefaktów zgromadzonych w Twierdzy Koules liczną grupę stanowią kamfory wydobyte z morza:



Warto mieć świadomość, że cały rejon wokół fortecy to dawny port wenecki, a wcześniej port antyczny. Właśnie z czasów weneckich pochodzą znajdujące się praktycznie naprzeciw fortecy pozostałości po stoczniach weneckich, w których budowano i naprawiano statki. Ich część stanowiły charakterystyczne wydłużone komory widoczne tuż przy nabrzeżu. Dzięki nim flota wenecka była w stanie kontrolować okoliczne akweny (a w zasadzie przez pewien czas prawie cały basen Morza Śródziemnego). W sumie wybudowano w tym czasie 19 komór w trzech kompleksach, które powstały stopniowo od XV do XVII wieku. Mieściły one maksymalnie do 50-u jednostek czyli całkiem sporą flotę. Do chwili obecnej zachowały się jedynie pozostałości po kilku z nich – to co możemy dzisiaj podziwiać to niewielka część stoczni, większość została bezpowrotnie wyburzona podczas budowy drogi wzdłuż brzegu:






Również w bliskiej odległości od twierdzy Koules można zwiedzić dawną bazylikę św. Piotra, wokół której prowadzona jest odkrywka. Wnętrze bazyliki zajmuje aktualnie tymczasowa wystawa sztuki sakralnej – w tym ikon:





Mówiąc o Heraklionie warto również wspomnieć, że centrum starego miasta jest w większości ufortyfikowane. Mury oraz bramy miejskie zachowały się w niezłej formie; te drugie zostały współcześnie zintegrowane z istniejącą siecią dróg.









Mając czas, warto odwiedzić również liczne bastiony wchodzące w skład murów miejskich, których większość zachowała się. Poniższa mapka prezentuje aktualny stan fortyfikacji:



Innymi punktami wartymi zobaczenia są położone obok siebie katedra prawosławna oraz mała cerkiew Ayios Minas.



W katedrze prawosławnej można podziwiać przepiękne freski na ścianach oraz sklepieniach, na których uwieczniono świętych oraz sceny biblijne: